මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරියට අයත් ගොඩනැඟිල්ල ප්‍රතිසංස්කරණය නොකර රුපියල් බිලියන දෙකක පමණ මුදලක් වැය කරමින්, කුලි පදනමට වෙනත් ගොඩනැඟිල්ලක තවදුරත් රැඳී සිටීම සම්බන්ධයෙන් පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාව හෙවත් (කෝප්) කමිටුව එම ආයතනයට සිය අප්‍රසාදය පළකර ඇත.
අධිකාරියට යාබදව ඉදිකිරීම් ආරම්භ කළ සාප්පු සංකීර්ණ හේතුවෙන් අධිකාරියට අයත් ගොඩනැඟිල්ලේ රැඳී සිටීමට නුසුදුසු තත්ත්වයකට පත් වූ බවත්, සිදුව ඇති හානියට වන්දි ලෙස මාසිකව රුපියල් මිලියන තුනක කුලී පදනමක් සහිතව වෙනත් ගොඩනැඟිල්ලක් එම සමාගම විසින් අධිකාරියට ගෙවීමට යෝජනා කර තිබුන ද, එය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් 2021 වසරේ සිට රුපියල් බිලියන දෙකක පමණ කුලී මුදලක් වැය කරමින් වෙනත් ගොඩනැඟිල්ලක අධිකාරියේ කටයුතු පවත්වා යන බවටද මෙහිදී අනාවරණය වී ඇත.
එබැවින් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරියේ මෙම ක්‍රියා පිළිවෙත සම්බන්ධයෙන් කෝප් කමිටු සාමාජිකයන් දැඩි අප්‍රසාදය පළකර ඇත.
මෙම සියලු මුදල් ජනතා බදු මුදල් බවත්, වගකීමකින් තොර වූ මෙවන් ක්‍රියාකාරකම් ඔස්සේ රජයට විශාල පාඩුවක් සිදුවන බවත් කෝප් කාරක සභාව මෙහිදී අවධාරණය කර ඇත.
පොදු ව්‍යාපාර පිළිබඳ කාරක සභාව හෙවත් (කෝප්) කමිටුව එහි සභාපති පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී (වෛද්‍ය) නිශාන්ත සමරවීර මහතාගේ සභාපතිත්වයෙන් පසුගියදා පාර්ලිමේන්තුවේදී රැස්වූ අවස්ථාවේදී මෙම කරුණු අනාවරණය වී ඇත.
නිවැරදි ක්‍රියාවලියෙන් පරිබාහිරව, විධිමත් අනුමැතියකින් තොරව හෙරනියාවක මැණික් ගැරීම් සිදු කිරීමට ඉඩ හැරීම පිළිබඳ කෝප් කාරක සභාව නිලධාරීන්ගෙන් ප්‍රශ්න කරන ලදී. ඒ අනුව, ප්‍රශ්නගත සමාගමට අදාළව අධිකාරිය විසින් ගිවිසුම් දීර්ඝ කිරීම් සිදු කළ අවස්ථාවන්හී නිරවද්‍යභාවය පිළිබඳ කාරක සභාව දිගින් දිගටම ප්‍රශ්න කර ඇත.
කාරක සභාව කළ ප්‍රශ්න කිරීම් හමුවේ මේ සම්බන්ධයෙන් කාරක සභාව දිගින් දිගටම කළ ප්‍රශ්න කිරීම් හමුවේ නිලධාරීන් හට සෘජු පිළිතුරු දීමට නොහැකි වූ අතර මේ සම්බන්ධයෙන්ද කාරක සභා සභාපතිවරයා නිලධාරීන්ට සිය අප්‍රසාදය පළ කළේය. මේ සම්බන්ධයෙන් අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශන කොමිෂන් සභාවට යොමු කරන ලෙස කාරක සභා ලේකම්වරියට කාරක සභාව නිර්දේශ කළ අතර, අභ්‍යන්තර පරීක්ෂණයක් සිදු කිරීමට ද අමාත්‍යංශ ලේකම්වරයාට නියෝග කළේය.
එමෙන්ම අඩු තක්සේරුවක් යටතේ අපනයනය කිරීමට තැත් කිරීම සම්බන්ධයෙන්, අධිකරණය මගින් රාජ සන්තක වූ Elegant Gems ආයතනයට අයත් කෝටි 25ක මැණික් මල්ලක්, එම ආයතනයටම මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරි මාණ්ඩලික අනුමැතියකින් තොරව, අවම දඩ මුදලකට යටත්ව මුදා හැරීම අධිකාරිය සතු වගකීම පැහර හැරීමක් බව මේ සම්බන්ධයෙන් නිරීක්ෂණය කිරීමේදී පැහැදිලි වන බව කෝප් කාරක සභාව
අවධාරණය කළේය.
ඒ අනුව, රුපියල් 10,000ක් වන අවම දඩ මුදලේ සිට රුපියල් ලක්ෂ 333,000 දක්වා දඩ මුදලකට යටත් කිරීමේ හැකියාව තිබියදී අවම දඩ මුදලට යටත් කිරීමේ ක්‍රමවේදය පිළිබඳ කෝප් කාරක සභාව පැමිණ සිටි නිලධාරීන්ගෙන් ප්‍රශ්න කරනු ලැබීය. මෙහිදී කොන්දේසි කඩ කිරීමක් පමණක් සිදු කොට ඇති බවත්, නිශ්චිත වරදක් නොමැති බවත් පෙන්වා දුන් නිලධාරීන් පවසා සිටියේ එම නිසා අවම දඩ මුදල වන රුපියල් 10,000කට යටත්ව මෙසේ නිදහස් කරනු ලැබූ බවයි.
අඩු තක්සේරුවක් යටතේ අපනයනය කිරීමට තැත් කිරීම හේතුවෙන් අධිකරණයක් විසින් රාජ සන්තක කිරීම නිශ්චිත වරදක් නොවන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ කරුණු විමසු කෝප් කාරක සභාව මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරියේ නිලධාරීන් විසින් කෝප් කාරක සභාව නොමඟ යැවීමට තැත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් අප්‍රසාදය පළ කරන ලදී. එමෙන්ම නියාමන කාර්යය වෙනුවෙන් ස්ථාපිත කර ඇති මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය, සිය නියාමන කාර්යභාරය පැහැර හරිමින් ව්‍යාපාර කටයුතු කොට ඇති බව කෝප් කාරක සභාව පෙන්වා දුන්නේය. මෙම ආයතනයේ පසුගිය ක්‍රියා කලාපය පිළිබඳ පරීක්ෂාකර බැලීමේ දී මේ බව පැහැදිලි වන බව කෝප් කාරක සභාව අවධාරණය කළේය.
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරියට ඇත්තේ අපනයන අංශයක් පමණක් බවත් ආනයනය සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට අංශයක් නොමැති බවත් කෝප් කාරක සභාවේදී අනාවරණය විය. ආනයන, අපනයන යන දෙඅංශයම නියාමනය කිරීමේ අරමුණින් ස්ථාපිතව ඇති මෙවන් ආයතනයක, ඉන් එක් මුඛ්‍ය අංශයක් මෙතෙක් කලක් පිහිටුවීමට කටයුතු නොකිරීම පිළිබඳ ද මෙහි දී සාකච්ඡාවට බඳුන් විය.
ඒ අනුව, මැණික් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ මැණික් අපනයනකරුවන්ට පහසුකම් සැපයීම, එම අපනයන ආදායම නිසි පරිදි රටට ගෙන එන්නේද යන්න සොයා බැලීමට නියාමන ක්‍රමවේදයක් සකස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් කෝප් කාරක සභාවේ අවධානය යොමු විය.
2022, 2023 සහ 2024 වර්ෂ තුන තුළ කිලෝ 46,815.94ක මැණික් ආනයනය කර තිබුන ද නැවත අපනයන වී ඇත්තේ කිලෝ 1,664.06ක් පමණක් බවත් මේ හේතුවෙන් ආනයනික මැණික් වටිනාකම මත අය වන බදු ගණනය කිරීමේ හා අපනයනික මැණික් ගල්වල වටිනාකම පිළිබඳ ගැටලු රැසක් මතුව තිබෙන බව කෝප් කාරක සභාව පෙන්වා දුන්නේය. මේ සම්බන්ධයෙන් නිසි දත්ත ලබා ගැනීමට කටයුතු කරන ලෙසත් ඒ සම්බන්ධයෙන් කෝප් කමිටුවට වාර්තා කිරීමට කටයුතු කරන ලෙසටත් කාරක සභාව විසින් මෙහි දී නිර්දේශ කර ඇත.
මෙරට මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය මගින් මෙරටට බලාපොරොත්තු වූ පරිදි නිසි සේවාවක් සිදු නොවන බව අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරිය මෙහිදී සඳහන් කළාය. එමෙන්ම, මුදල් විශුද්ධිකරණයට මෙම කර්මාන්තය යොදා ගන්නා බවත්, මෙය පුද්ගලානුබද්ධ නොව සමස්ත මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පද්ධතිය තුළ පවත්නා ගැටලුවක් බවත් අමාත්‍යංශ ලේකම්වරිය තවදුරත් පැවැසුවාය. එවකට සිටි පාලක මණ්ඩල අධිකාරිය විසින් ලක්ෂ 61ක මුදලක් වියදම් කොට ලස් වේගාස් මැණික් ප්‍රදර්ශනයකට යාම පිළිබඳ කෝප් කාරක සභාව විසින් කරුණු විමසා ඇත. මෙතරම් මුදලක් වැය කොට මෙකී ප්‍රදර්ශනයට සහභාගී වීමේ පරමාර්ථය කුමක්දැයි කාරක සභා සභාපතිවරයා එවකට සිටි සභාපතිවරයාගෙන් ප්‍රශ්න කළ අතර කාරක සභා සමාජික මන්ත්‍රීවරුන් විසින් ඒ හරහා මෙරටට යම් ප්‍රතිලාභයක් ලැබුනේද යන්න පිළිබඳ කරුණු විමසා ඇත.
ලාස් වේගාස් මැණික් ප්‍රදර්ශනයට සහභාගී වී ලබාගත් දැනුම සහ අත්දැකීම් ඔස්සේ ප්‍රථමවරට අන්තර්ජාතික ප්‍රමිතීන්ට අනුව රත්නපුර මැණික් ප්‍රදර්ශනයක් සාර්ථක ලෙස සංවිධාන කිරීමට හැකි වූ බවත්, එවන් විදේශ අත්දැකීම් ඔස්සේ මෙරට මැණික් ව්‍යාපාරය දියුණු කළ හැකි ක්‍රමවේද සැකසීම සිය අරමුණ වූ බවත් ඊට ප්‍රතිචාර දක්වමින් එවකට සිටි සභාපතිවරයා පැවැසීය.
අධිකාරියේ කටයුතු නිසි පරිදි පවත්වා ගෙන යාමට ආයතනයේ පුරප්පාඩු පිරවීම සම්බන්ධයෙන් ද, රසායනාගාරයේ සේවය කරන රත්න විද්‍යාඥන් හට, රත්න විද්‍යාව පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සුදුසුකම් හා විදේශ රසායනාගාර පුහුණුව ලබා දීම සම්බන්ධයෙන් ද, අධිකාරියට අනුබද්ධිත රත්නපුර කාර්යාලයේ සවිකර ඇති FTIR යන්ත්‍රයේ කොටසක් අස්ථානගත වීම සම්බන්ධයෙන් ද කෝප් කාරක සභාවේ අවධානය යොමු විය.
